Türk Halkbilimi

Nevşehir’in Hacıbektaş ilçesinin Karaburna köyünde her yıl 17 Ocak ile 5 Şubat arasında “Saya Gezme” etkinliği yapılmaktadır. Salgın hastalık nedeniyle geçen yıllarda yapılmayan bu gelenek, 05/02/2022 tarihinde NEVÜ Türk Halk Bilimi bölümü öğrencilerinin katkılarıyla tekrar gerçekleştirildi. Kapadokya Yaşayan Miras Müzesi uygulamalı halkbilimi ekibinin tasarladığı kostüm ve makyaj tasarımı ile yedi kişilik ekip, Karaburna Saya Gezme ekibine katılarak davullar eşliğinde köy evlerini ziyaret etti. NEVÜ Türk Halkbilimi Bölümü araştırma görevlileri Yücel ÖZDEMİR ile Kamile SERBEST’in sorumlu olarak katıldığı etkinlikte kültürel mirasın çeşitli yönlerinin canlandırılmasının önemi öğrencilere uygulamalı olarak aktarıldı.

“Saya Gezme” geleneği Türkiye’de yaşayan köy seyirlik oyunlarından biridir. Bu geleneğin kökleri kültür tarihinde çok eskiye dayanmaktadır. Özellikle göçer evli toplumlarda hayvancılık kültürü içinde bereket ve doğurganlık simgeleyen bir ritüeldir. Bu gelenek kış döneminde kuzuların doğumuna elli gün kala ya da oğlağın anne karnında tüylendiği koç katımından (Ekim-Kasım ortalarında) yüz gün sonraki döneme denk gelir. Karaburna köyü gençleri, eğlence kültürü içinde bu geleneği devam ettirmektedirler. Sabah 10:00 sularında başlayan etkinlik akşam 20:00 gibi bitmektedir. Davul eşliğinde evler ziyaret edilerek aşağıdaki mani okunmaktadır;

“Hey! Kayadan kayadan,

Yılan aktı kayadan.

Açlığımızdan gelmedik,

Susuzluğumuzdan gelmedik,

Oyunumuz vardı Saya’dan…

Alahey! diyelim arkadaşlar!”

Mani sonrası ev halkı “sayanız kutlu olsun” diyerek heybenin içine para, kuru üzüm, buğday…vb. şeyler koymaktadır. Köy halk tarafından hazırlanan “saya aşı” saat 14:00 sularında ekibin köy meydanına gelmesiyle gelen konuklara dağıtılır. Daha sonra müzik eşliğinde dans eden Saya ekibi tekrar evleri ziyaret etmeye başlar. Karaburna Saya ekibi başı olan Ali Saraylı bu geleneği her yıl sürdürmeyi ve gençlerimize öğretmeyi hedeflendikleri, belirtti.